چكيده
يکي از مقامات فقيهان در زمان غيبت، مقام افتا و بيان احکام شرعي عملي است. فقيهان شيعه، علي‌رغم اتفاق‌نظر در ثبوت مقام افتا براي فقيه و جواز تقليد از وي، در منصب بودن افتا و نياز آن به جعل و نصب از سوي معصوم اتفاق‌نظر ندارند. اين پژوهش، در صدد پاسخ به اين سؤال است که آيا افتا مقام و منصب الهي و نيازمند جعل و نصب است، يا مقام علمي است که قابل نصب و عزل نيست. فقهاي شيعه، هر چند از افتا بحث کرده‌اند، اما از اين حيث مورد بررسي قرار نداده‌‌اند. ازاين‌رو، پژوهش حاضر ماهيت و چيستي افتا را بررسي کرده و به اين نتيجه رسيده است که افتا از يک جهت، امر فردي و يک مقام علمي و مساوي با معناي اجتهاد است که قابل نصب و عزل نيست. از اين رو، همگان مي‌توانند با کسب مقدمات اجتهاد به اين مقام برسند. اما از جهتي ديگر، به معناي مرجعيت تقليد و تصرف در امور ديگران است که امري اجتماعي است. افتا در اين معنا، يک منصب الهي است که قابليت نصب و عزل دارد.
کليدواژه‌ها: ولايت، افتا، اجتهاد، مفتي، منصب افتا، منصب، مرجعيت تقليد.
