چکیده
گذشتگان ما به موضوع ادبیاتتعلیمی، بویژه اخلاق اهمیتخاصی میدادند، علمیکه موضوع اصلی و کلان آن، نیکی و بدی یِا خیر و شرّ است و بـه رفتارهای افراد در مقابلهم میپردازد. هدفِ غایی علـماخلاق، هدایت انسـانها به سمت نیکی و زیبایـیهاست و قصد دارد آنها را برای اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی، راهنمایی و آمادهکند، که این موضوع در متون نظم و نثرِ ادبِفارسی هم کاملاً جلوهگراست. ازجمله دانشمنـدانی که به اینامـر توجه ویژه داشته و دوکتاب هم با اینموضوع به نامهای «اخلاقناصری» و «اخلاقمحتشمی» تألیف کرده است، «خواجه نصیرالدینتوسی» است. قرنها پس از نگارش این کتاب محقّقان دیگری نیز ترغیب شدند تا با تأثیرپذیری و طبق شیوۀ او به خلقِ آثار جدیدی بپردازند.
یکی از این آثار که در زمینۀ «تدبیر منزل» نگاشته شدهاست، کتاب «اخلاقِجلالی» نوشتۀ «جلال الدیندوانی» از علما و حکمای قرن نهم قمری است که در واقع بازنویسی رسالۀ خواجهنصیر است و عمدۀ تغییرات ایجادشده درآن، پُررنگ شدنِ صبغۀ دینی نسبت به نگاهفلسفیِ خواجهنصیر، تغییر سبک نگارش کتاب و سادهتر شدن آن، تلخیصِکتاب، اضافهکردنِ آیات و احادیث و اشعار و امثال عربی و...، است. هدف این مقاله، بررسی بحث «تدبیرمنزل» در این دو کتاب است.
کلیدواژه‌ها: نثرفارسی؛ خـواجه نصیرالدین توسی؛ علّامه جلال الدین دوانی؛ تدبیر منزل؛ اخلاق ناصری؛ اخلاق جلالی
