w w w . a h l e b a i t p e d i a .com
دانشنامه اهل بیت
حدیث
نویسنده مقاله: اعظم فرجامی، انسیه عسگری
منتشر شده در: پژوهش های قرآن و حدیث
رتبه مقاله: علمی-پژوهشی
سال،شماره: بهار و تابستان1399/ شماره 1

چکیده

ابن­ قولویه از محدثان قمی در سدۀ چهارم بوده که سال­های پایانی عمر خود را در بغداد سپری کرده است و محدثان و عالمان بزرگی همچون غضائری و شیخ مفید از او بهره برده ­اند؛ اما اکنون از آثار و آراء وی نشان کمی در دست است. میزان تأثیرگذاری ابن‌قولویه بر حدیث بغداد را می­­ توان در دو کتاب رجالی فهرست ­نگاری شیعه، الرجال نجاشی و الفهرست طوسی نشان داد. پنجاه و دو راوی صاحب کتاب در این دو منبع، به واسطۀ ابن­ قولویه معرفی و طریق داده شده ­اند که چهل راوی را تنها ابن­ قولویه در الرجال نجاشی نقل کرده است. برخی از آن­ها مانند احادیث سعد بن عبدالله اشعری، الرجال کشی و کتاب­ های فقهی ابن­ ابی ­عقیل مهمترین متون منتقل شده توسط ابن‌قولویه به منابع حدیثی بغداد در سدۀ چهارم بوده است. به­ رغم بهرۀ فراوان نجاشی، شیخ طوسی از طرق و اسناد ابن­ قولویه یاد نکرده و حتی در موارد مشابه، طرق ضعیفی مانند طرق ابن­ بُطَّه را جایگزین وی کرده است. توجه به سفرهای ابن­ قولویه نشان می‌دهد، او بیش از همه، کتاب­های محدثان قم و ری، و سپس دیگر حوزه­ های حدیثی ایران مانند خراسان و سمرقند را به بغداد آورده است. همچنین، سفر ابن­ قولویه به مصر و دیگر شهرهای عراق، سبب بازگرداندن اسناد و دفاتر کهن محدثان کوفی به بغداد شده است. آراء خاص و مشخص ابن­ قولویه در پس آراء شاگردان بزرگ و نسل­ های بعدی مانند شیخ مفید و شیخ طوسی، حل و محو شده است؛ اما تأثیر او در انتقال حدیث قم به بغداد قابل اغماض و چشم­ پوشی نیست.

کلیدواژه‌ها:ابن‌قولویه، تاریخ حدیث، الرجال نجاشی، حوزه‌های حدیثی،محدثان قمی.

 

pdf دانلود مقاله تأثیر ابن‌قولویه بر انتقال حدیث قم به بغداد (با تکیه بر الرجال نجاشی و الفهرست طوسی) (327 KB)

نوشتن دیدگاه


تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مطالب مرتبط