چکیده:
این رساله شامل یک مقدمه و سه فصل می‌باشد. فصل اول: این مطلب که نماز جمعه در تاریخ اسلام چه سیری داشته و آیا منعقد می‌شده یا نه؟ و در صورت اقامه چه کسانی متصدی آن بوده‌اند، مسئله‌ای است که روشن شدن آن به فهم مواضع فقهی علماء اسلامی و چگونگی اتخاذ و تدوین آن مواضع کمک می‌کند. فصل دوم: یکی از مباحث مهمی که در مورد نماز جمعه وجود دارد و تقریباً عامل عمده‌ای است که مواضع فقهی علماء امامیه و اهل سنت را در مورد نماز جمعه از یکدیگر ممتاز می‌کند این است که آیا نماز جمعه واجب عینی است و همچون دیگر نمازهای یومیه در هر شرایطی از زمان باید اتیان شود (همچنان که اهل سنت قائل به آن می‌باشند) یا واجب تغییری بوده و فقط در بعضی زمان‌ها و یا کامل بودن شروط اقامه آن می‌تواند مجزی از ظهر باشد؟ (همان‌طور که بعضی امامیه همین را می‌گویند) و آیا نماز جمعه فقط با حضور امام عادل یا منصوب وی اقامه می‌شود (طبق نظر امامیه) و یا اشتراط چنین شرطی لزومی ندارد و در هر زمان اقامه می‌شود؟ (طبق نظر اهل سنت) و به فرض اشتراط جمعه به حضور یا اذن امام تکلیف زمان غیبت چیست و آیا در غیبت اقامه آن منتفی می‌شود یا فقها مأذون از جانب امام (به اذن عام) برای اقامه جمعه می‌باشند؟ و در همین رابطه ولایت‌فقیه و حدود آن در غیبت مطرح می‌شود؛ و قبل از بحث در کیفیت نماز جمعه، روشن شدن موارد فوق و بررسی آن ضروری می‌باشد تا پس از تبیین و تعیین اصل وجوب جمعه و اقامه آن، ماهیت و اجرا و آداب آن مورد بحث قرار گیرد؛ بنابراین تحقیق مباحث این فصل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و فقها اسلامی در باب «صلاه الجمعه» بیشتر کیفیت آن را بحث کرده و مباحث این فصل را به‌طور اجمال و به‌عنوان یکی از شروط صحت نماز جمعه همچون دیگر شروط بررسی نموده‌اند. به همین جهت در این رساله به بررسی کامل و تام این مباحث، اهتمام خاص شده است و مطالب عمده این فصل از علماء امامیه می‌باشد و در سه باب ذیل آمده است: باب اول: آیا حضور سلطان عادل یا منصوب از جانب وی در جمعه شرط است؟ باب دوم: آیا نماز جمعه واجب عینی است و آیا دلیلی بر وجوب اقامه آن داریم؟ باب سوم: به غرض اشتراط نماز جمعه به حضور یا اذن امام، آیا نماز جمعه در غیبت حرام است یا فقها در اقامه آن مأذون می‌باشند. فصل سوم: در این فصل کیفیت و ماهیت نماز جمعه و بعضی آداب آن بررسی شده است. عمده مباحث ابواب «صلاه الجمعه» کتب فقهی را مطالب همین فصل تشکیل می‌دهد. نگارنده پس از جمع‌آوری نظرات فقها مذاهب پنج‌گانه اسلامی در این فصل به بیان آراء و مقایسه آن و تبیین ادله هرکدام در سه باب پرداخته است: باب اول -شروط صحت نماز جمعه. باب دوم: شروط وجوب نماز جمعه. باب سوم: مسائل متفرقه پیرامون نماز جمعه.
