چکیده:

 در مراسم حج که با احرام آغاز می‌شود و اجتناب از محرمات احرام یکی از مهم‌ترین ارکان آن می‌باشد، جای این پرسش است: که محرمات احرام که حج‌گزاران، از آن اجتناب می‌کنند، چه معنایی دارند؟ و برای کنشگران چه کارکرد یا کارکرد‌های ارتباطی‌ای می‌تواند داشته باشند؟ برای یافتن «معانی و کارکردهای ارتباطی محرمات احرام» با بررسی منابع و معارف اصیل و غنی اسلامی همچون قرآن و احادیث، معلوم می‌شود، انسان در زندگی خویش با چهار گونه ارتباط مواجه می‌گردد که عبارت‌اند از: ارتباط انسان با خویشتن، همنوعان، طبیعت و خدا که «ارتباط با خدا» دایره گسترده‌تری داشته و به‌عنوان عامل اساسی و جهت دهنده است؛ یعنی مرجع و محور سایر ارتباطات انسان می‌باشد و آن‌ها را تحت پوشش خود قرار می‌دهد. بر این اساس ارتباط انسان با خود، از آن جهت اهمیت دارد که به ارتباط با خدا ختم می‌شود. همچنین ارتباط با انسان‌های دیگر اگر در جهت مصالح اجتماعی باشد، زندگی اجتماعی او از نظر کیفی ارزش مثبت پیدا می‌کند و اگر ارتباطات انسان، به سمت رفاه مادی بدون معنویت باشد، به عملی ناپسند پرداخته و منفی است. پس وقتی بحث ارتباطات مثبت انسان با همنوعان خویش مطرح می‌شود، این ارتباط نیز در چارچوب ارتباط با خدا و قوانین الهی تعریف می‌شود. ارتباط با طبیعت نیز از آن جهت اهمیت پیدا می‌کند که طبیعت مقدمه‌ای برای رسیدن انسان به کمال مطلوب یعنی ارتباط با خدا است. پس همه‌ی گونه‌های ارتباطی به یک نظام ارتباطی منسجم منجر می‌شود که در این تحقیق از آن با نام «نظام ارتباطِ توحیدی در محرمات احرام» یاد می‌کنیم. مدل نظام ارتباط توحیدی در رابطه‌ی با محرمات احرام بر مبنای سه ضلع مثلث (خدا، انسان، محرمات) شکل می‌گیرد. با معناشناسی محرمات احرام در این مدل، درمی‌یابیم که هر میزان تقیدِ انسان به الگو گیری از ترک محرمات احرام بیشتر باشد، ارتباط مثبت او با طرف مقابل (خویشتن، دیگران، طبیعت و خدا) دارای انسجام بیشتری می‌شود؛ و برای انسان کارکردهایی از قبیل تهذیب نفس، مدارا با همنوعان، عدم احساس برتری، عدم تخریب طبیعت، آمرزش گناهان، تقویت ایمان و ... را در پی دارد.

کلیدواژه‌ها: معناشناسی، محرمات احرام، کارکردهای ارتباطی.

نوشتن دیدگاه