چکیده:

 با توجه به اهمیت مسئله جانشینی پیامبر اسلام (ص) نزد تمام فرق اسلامی، پژوهش حاضر به تبیین مسئله جانشینی پیامبر (ص) در منابع روایی اهل سنت پرداخته و این روایات را از حیث سند و دلالت بررسی کرده است. بر اساس آموزه‌های اسلام، مرجعیت دینی، ریاست عامه و رهبری سیاسی، منصب قضا و مقامات عالی معنوی، از شئون انبیای الهی و جانشینان ایشان است. همچنین با توجه به فراهم نشدن زمینه تبیین همه احکام و معارف اسلامی در زمان پیامبر از سویی و جاودانه بودن دین اسلام از سوی دیگر، عقل حکم می‌کند که خداوند جانشینی هم‌طراز با مقام پیامبر (ص) تعیین کند تا در موارد جدید، به‌دور از خطا و نسیان، حکم را بیان کند. سیره تمام انبیا نیز بر اساس دستور خداوند، تعیین جانشین برای خود بوده که این موضوع می‌تواند نمایی از سیره پیامبر (ص) درباره مسئله جانشینی باشد. تعیین جانشین موقت هنگام خروج از مدینه، بیان‌گر اهتمام پیامبر اسلام (ص) به مدیریت جامعه پس از خود می‌باشد. مسؤولیت‌های سنگین‌تر از دریافت و ابلاغ وحی، همچون تفسیر قرآن و پاسخ‌گویی به سؤالات، ضرورت تعیین آن از سوی خداوند، حفظ حکومت نوپای اسلامی و نیز لطف بودن نصب امام و وجوب لطف از سوی خداوند، از دلایل عقلی ضرورت وجوب نصب امام است که نادرستی دیدگاه اهل سنت را اثبات می‌کند؛ آن ها معتقدند که نصب امام بر خدا واجب نیست و رسول خدا هم کسی را معرفی نکرده و این مسئله را به امت واگذار نموده است؛ اما روایات موجود در منابع اهل سنت نشان می‌دهد که پیامبر (ص) از سال‌های نخست بعثت تا آخرین روزهای حیات نسبت به مسئله جانشینی اهتمام ورزیده، در مناسبت‌های مختلف و با عبارات گوناگون اعلام موضع نموده و امامان دوازده‌گانه را یکی پس از دیگری تا قیامت به عنوان جانشین معرفی نموده است؛ در این زمینه می‌تواند به احادیث یوم‌الدار، منزلت، سفینه، وصایت، علی مع الحق، غدیر، خلفای دوازده‌گانه، ثقلین، کتف و دوات، اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها:جانشینی، خلافت، پیامبر اسلام (ص)، وصایت، امامت، اهل سنت.

نوشتن دیدگاه